In Oeganda staat de Justice Movement Uganda op. Deze activistische groep studenten strijdt voor klimaatrechtvaardigheid en het behoud van de natuur in hun land. Ze beseffen de risico’s op arrestatie, maar geloven in verandering: “Aan het einde van de dag zijn niet de bedrijven, maar wij de belangrijkste stakeholders van dit land”
Zo’n vier maanden geleden richtte Bweete Abdul Aziz (25), samen met andere studenten van zijn Kyambogo University, de Justice Movement Uganda op. Met het doel om te strijden voor klimaatrechtvaardigheid in Oeganda en de rest van de wereld.
Ze zijn al jaren bezig met klimaatactivisme in Oeganda, maar echt centrale regie ontbrak. De oprichting van hun beweging was daardoor vooral een goede manier om alle activisten van verschillende universiteiten bij elkaar te brengen. “Zo kregen wij een goed overzicht en konden we elkaar ondersteunen. We konden elkaar helpen met protesten organiseren en legale bijstand verlenen. Vandaar de naam Justice Movement”, vertelt Bweete.
Stop EACOP
Klimaatactivisme is volgens Bweete hard nodig in Oeganda. ”De klimaatcrisis heeft een negatieve impact op de mensen in Oeganda”, vertelt hij. Een van de grote pijlers waar de Justice Movement Uganda tegen strijdt is de East African Oil Pipeline. Ook wel EACOP genoemd. Deze oliepijplijn is, met een lengte van 1433 kilometer, een van de langste ter wereld. De pijpleiding strekt zich uit van Hoima Bunyoro in het westen in Oeganda tot Tanga in het oosten van Tanzania. Een gigantisch project dus, waar Franse multinational TotalEnergies met 62% de grootste aandeelhouder van is.
De pijpleiding, die naar verwachting in 2025 klaar zal zijn, zal ervoor zorgen dat maar liefst 100.000 mensen hun huis en grond moeten verlaten. Problematisch voor de inwoners in Oeganda, vertelt Bweete. “In het westen van Oeganda wonen vooral boeren die weinig tot geen educatie hebben gehad. Dat heeft ervoor gezorgd dat ze veel te weinig, of in sommige gevallen geen, compensatie hebben gekregen voor het feit dat ze hun grond moesten verlaten. “Degenen die wel gecompenseerd werden, kregen daar vaak onvruchtbaar land ervoor terug.”
Dus kwam zijn Justice Movement Uganda in actie en ging in gesprek met de boeren die hun land moesten opgeven. Ze vertelden over de negatieve gevolgen van de pijpleiding en adviseerden de boeren dat ze met de regering moesten praten. Om zo te eisen dat ze een eerlijke compensatie zouden krijgen. “Maar op het moment dat die boeren zich uit willen spreken, spoort de regering ze op, intimideren ze en arresteren soms zelfs deze boeren. Alles om ervoor te zorgen dat ze niet zullen praten over deze pijpleiding”
Niet alleen moeten voor de aanleg van de pijpleiding mensen massaal hun huis verlaten.De EACOP loopt ook dwars door natuurgebieden heen. Zoals de Murchison Falls, waar dieren als leeuwen en chimpansees leven. Bweete: “Ik vraag me dan af: waar zijn de rechten van deze dieren gebleven?”
Niet alleen de leefomgeving van dieren wordt aangepast door de EACOP. De pijpleiding gaat ook door twee van de grootste zoetwaterbronnen in Oeganda: Lake Victoria en Lake Albert. Veel van de bewoners in Oeganda zijn afhankelijk van de vis die in Lake Victoria gevangen wordt. “Als die pijpleiding daar doorheen loopt, wat gebeurt er dan met de mensen die voor voedsel afhankelijk zijn van deze vis? Wat gebeurt er met de mensen die hun geld verdienen met de visvangst? Er hoeft maar een keer een lekkage te zijn en miljoenen mensen zitten in de problemen”
Gevaar van activisme
Door op straat te protesteren en de lokale bevolking te informeren, probeert de Justice Movement de problemen rondom EACOP onder de aandacht te brengen. Maar activisme in Oeganda is gevaarlijk. Het land staat onder leiding van een dictatoriaal regime dat protesten hardhandig neerslaat. Dat gebeurde onlangs nog, enkele weken na het gesprek met Bweete. Twee leden van de Justice Movement werden opgepakt en vervolgens mishandeld door de politie. Zij moesten met verwondingen naar het ziekenhuis. Met handboeien vastgeketend lagen ze aan het bed. Nadat ze de vrijlating borg hadden betaald mochten ze gaan. Zwaar gehavend en mentaal gebroken.
Zijn de Oegandese activisten dan niet bang om te protesteren? Bweete: “Het eerlijke antwoord?….Ja. Natuurlijk ben je angstig door de intimidaties, de arrestaties, de ontvoeringen door de politie. Maar toch moeten we doorgaan! Aan het einde van de dag zijn wij de belangrijkste stakeholders van dit land.”
“Daarom is het zo belangrijk dat de jonge generatie in Oeganda in actie komt en zegt: genoeg is genoeg! We hebben nu een kans om de jonge mensen van dit land te leren over het klimaat. Oeganda wordt niet voor niets de parel van Afrika genoemd. Met zijn prachtige bergen en meren. Maar we lopen nu de kans om dat allemaal kwijt te raken. Allemaal zodat grote bedrijven winst kunnen maken.”
Houd Bweete landen als Nederland verantwoordelijk voor de problemen waarmee de Oegandezen nu kampen? TotalEnergies is een Frans bedrijf, met ook een kantoor in Nederland. “Ik maak onderscheid tussen mensen en politici. Politici zijn niet eerlijk, via achterkamertjes maken ze stiekem andere afspraken. Maar ik zie ook in landen als Nederland klimaatactivisten. En iedereen die voor een eerlijke wereld vecht, is onze kameraad. We staan naast alle activisten over heel de wereld die strijden voor klimaatrechtvaardigheid.”
Hoe kunnen wij helpen?
En dat is ook waarom samenwerking tussen activisten vanuit heel de wereld zo waardevol kan zijn voor de Justice Movement. Bijvoorbeeld door te strijden tegen Nederlandse oliemaatschappijen die giftige olie verschepen naar Afrika. Deze olie overschrijdt de maximale hoeveelheid zwavel met een factor van 300(!). Door regelgeving mogen de bedrijven die olie niet in de EU verkopen, maar in landen met minder strenge regulatie (zoals Oeganda) kunnen de bedrijven alsnog die olie kwijt. Met alle negatieve gezondheidseffecten op de bevolking daar tot gevolg. Bweete: “Als Nederlandse activisten deze bedrijven en de overheid onder druk kunnen zetten, heeft dat dus ook positieve gevolgen voor bewoners in Oeganda. Daarom zeg ik: we hebben jullie nodig. Samen staan we sterker om echt een verschil te maken”
Dat is ook de reden waarom de Justice Movement Uganda in contact kwam met Nederlandse activisten. Bweete: “Ik las op het internet over een actie tegen de olie die door Nederlandse bedrijven aan Afrika wordt verkocht. Ik dacht: wow, dit zijn mensen die hetzelfde willen als wij. Dit zijn medestrijders. We hebben een gezamenlijk doel, dus laten we dat ook gezamenlijk behalen!”
“Als we over de hele wereld druk zetten op TotalEnegeries, maken we een kans!”
Die internationale solidariteit is niet alleen een effectief drukmiddel, maar is ook belangrijk voor de veiligheid van Bweete en zijn mede-activisten. “Want op het moment dat de politie ziet dat bijvoorbeeld een activist trending is online, zijn ze sneller geneigd deze vrij te laten. Daarom is het zo belangrijk dat we als internationale community samenkomen!”
De mars op 12 november is daarom een uitstekend moment om je solidariteit te tonen met activisten uit de hele wereld, zoals Bweete en de Justice Movement. “Het is belangrijk dat deze solidariteit ook zichtbaar is, dat mensen geïnformeerd worden over bijvoorbeeld de EACOP. Als we over de hele wereld druk zetten op TotalEnegeries, maken we een kans”.
Voor meer informatie over de beweging kan je kijken op hun website https://justicemovementuganda.org/ Bweete: “we moeten mensen door het hele land mobiliseren, bussen huren om naar die lokale bevolking toe te rijden om uitleg te geven en we hebben natuurlijk rechtszaken van activisten die geld kosten. Dus elke bijdrage kan ons helpen”
Nabuyanda John Solomon van de Justice Movement Uganda zal ook meelopen in de mars zondag! Wees daarom solidair met hem en klimaatactivisten zoals Bweete. Sluit je aan bij de mars op 12 november en laat zien we samen strijden voor klimaatrechtvaardigheid!
